In zijn boeken en podcasts haalt Berthold Gunster regelmatig boeken aan die hem inspireerden. Hieronder vind je een lijst van al zijn favorieten. Eerst een aantal die hij onlangs heeft genoemd of besproken in de Omdenken Podcast. Daarna nog een hele lading extra boeken die Berthold ook van harte aanbeveelt.
Dit zijn boeken die genoemd zijn in de podcast afleveringen:
Eddie Brummelman is een psycholoog die onderzoek doet naar hoe zelfbeelden en narcisme zich ontwikkelen in onze kindertijd en hoe dat doorwerkt in ons volwassen leven. Een zeer degelijk, verantwoord en genuanceerd boek als het gaat om het begrijpen van het gedrag van mensen met een narcistische persoonlijkheid.
Tolle is zo’n schrijver, daar houd je van of je vindt het verschrikkelijk. Voor mij geldt (uiteraard, anders zou ik ‘m niet aanbevelen) het eerste. Even qua achtergrond:
Eckhart Tolle is een Duits-Canadese spiritueel leraar en auteur, bekend om zijn boeken over spiritualiteit en bewustzijn. Zijn bekendste werk, "De kracht van het Nu", werd wereldwijd een bestseller en introduceerde velen aan het concept van leven in het huidige moment. In "Een nieuwe aarde" bouwt Tolle voort op deze thema's en richt hij zich op het ontwaken van het bewustzijn en het overstijgen van het ego. En dat laatste is een vraagstuk dat tijdens de podcast gesprekken regelmatig voorbij komt. Wat is precies een (negatief) zelfbeeld? Hoe kom je daar van af? Is wie je denkt dat je bent ook wie je werkelijk bent? Als deze vragen je intrigeren, lees dan zijn boeken.
Dit boek is naar mijn overtuiging zo’n boek dat iedereen zou moeten lezen. Wat is het dat mensen zich tegenwoordig nauwelijks meer ergens op kunnen concentreren? Waarom zijn we zo gestresst, gehaast en licht ontvlambaar? En wat is het dat jonge mensen het leven van tegenwoordig als zo uiterst frustrerend ervaren? Johann Hari geeft ontluisterende antwoorden op deze vragen. Na het lezen van dit boek kijk je nooit meer hetzelfde naar social media zoals Facebook, X, Instagram en TikTok.
Nog even voor de beeldvorming: Johann Hari is een Britse journalist en auteur die bekend staat om zijn kritische en diepgaande onderzoeksjournalistiek.
Ook dit is zo’n boek dat ik iedereen aan kan bevelen. In "Verbinding verbroken" (originele titel: "Lost Connections") onderzoekt Hari de oorzaken van depressie en angst in de moderne samenleving. Hij betoogt dat deze problemen niet alleen biologische oorzaken hebben, maar ook voortkomen uit sociale en omgevingsfactoren zoals isolement en vervreemding. Het boek biedt inzichten in hoe het heropbouwen van verbindingen met anderen en met onszelf kan bijdragen aan het herstel van geestelijke gezondheid. Hari combineert persoonlijke verhalen met wetenschappelijk onderzoek om een holistische benadering van geestelijke gezondheid te promoten. En – niet onbelangrijk – net als het boek ‘De aandacht verloren’ leest het ook nog eens als een trein.
Wat dit boek betreft ben ik enigszins bevooroordeeld, ik heb er namelijk als critical friend, redacteur aan mee geschreven. Dit wordt dus een beetje preken voor eigen parochie. Maar dat neemt niet weg dat het een boek is dat ik iedereen met plezier aan kan raden.
Aukje Nauta is een psycholoog en hoogleraar aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in arbeids- en organisatiepsychologie. Ze richt zich op thema's als werkplezier, duurzame inzetbaarheid en loopbaanontwikkeling.
De ondertitel van het boek luidt: ‘Denk je schaamte om en maak het je kracht.’ Naar Aukje’s overtuiging is schaamte de ‘koningin der emoties’; schaamte maakt dat je je slecht voelt over jezelf, maar het feit dát je je schaamt betekent dat je een beter mens wilt zijn. Na dit boek zul je schaamte omarmen als een bevrijdende, louterende emotie die je de weg wijst naar – paradoxaal genoeg – je diepste verlangen.
Soms heb je dat een boek op precies het goede moment komt. Voor mij was dat bij dit boek het geval. Ik las het aan het begin van mijn carrière als zelfstandig ondernemer. Voor mij was het mind blowing. De essentie van het boek is in theorie eenvoudig, maar in de praktijk verraderlijk lastig toe te passen: handelen omdat je iets niet wilt (is een probleem je drijfveer) of handel je omdat je iets wél wilt (een creatie realiseren). In die zin raakt het ook de kern van het gedachtegoed van Omdenken.
Een waarschuwing vooraf. Ik heb het boek in de loop der jaren aan veel mensen geadviseerd. Sommigen vinden het net als ik geweldig, anderen vinden het maar zozo.
Dit zijn boekentips die Berthold aanbeveelt om te lezen. En waarom...
Gottman (geboren in 1942) is een Amerikaanse psycholoog en relatie-expert die vooral bekend is om zijn baanbrekende onderzoek naar huwelijken en relaties. Zijn werk heeft een enorme invloed gehad op de manier waarop relatieproblemen worden begrepen en behandeld. Gottman staat bekend om zijn empirische benadering, waarbij hij uitgebreid gebruikmaakt van wetenschappelijk onderzoek en data-analyse om inzichten te verkrijgen.. Dit boek is een uitstekend boek als je wilt weten wat tekenen zijn van een goede en wat van een slechte relatie en (vooral) wat je zelf kunt doen om je relatie te verbeteren. Is ooit in het Nederlands verschenen als ‘de zeven pijlers van een goede relatie'.
James Surowiecki is een Amerikaanse journalist en schrijver, vooral bekend om zijn boek "The Wisdom of Crowds - Why the Many Are Smarter Than the Few and How Collective Wisdom Shapes Business". Zijn werk richt zich op economie, bedrijfskunde en de dynamiek van collectieve besluitvorming. Surowiecki's ideeën hebben belangrijke inzichten verschaft in hoe groepen van mensen, onder de juiste omstandigheden, collectief betere beslissingen kunnen nemen dan individuele experts. Dit boek betoogt overtuigend dat het heel erg onverstandig is om beslissingen over te laten aan een kleine elite, laat staan aan één dictator, directeur of eigenaar. Een (grote) groep mensen is per definitie slimmer dan een kleine elite. Verscheen in het Nederlands als ‘Twee weten meer dan één’.
Een super leuk, klein, relativerend en (dus) vooral humoristisch boekje over geluk. Paul Watzlawick (1921-2007) was een invloedrijke Oostenrijks-Amerikaanse psycholoog, communicatiewetenschapper en filosoof. Hij is vooral bekend om zijn werk in de communicatietheorie en zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de systemische therapie.
Een ander boekje van hem dat ook zeer leesbaar is, is getiteld ‘Het Kan Anders’, uitgegeven door Bohn Stafleu Van Loghum, Houten/Diegem, 1974.
Voor wie geïnteresseerd is in theaterachtergrond en dan vooral improvisatie theater is ‘Impro’ van Keith Johstone een absolute must. Johnstone (geboren in 1933) is een Brits-Canadese dramaturg, toneelschrijver, regisseur en één van de meest invloedrijke figuren op het gebied van improvisatietheater. Hij staat bekend om zijn baanbrekende methoden en technieken die de manier waarop improvisatie en theater worden benaderd, hebben getransformeerd.
Geen makkelijk boek om te lezen, maar wel een belangrijk boek als het gaat om het begrijpen van de complexe wereld waarin wij leven. We denken dat we in een lineaire wereld leven van oorzaak en gevolg. Ik doe iets, er gebeurt is. Helaas. Was het maar zo simpel. We leven in systemen; families, organisaties, biotopen. Onze goedbedoelde acties komen vaak in negatieve vorm als een boemerang naar ons terug. Wat op korte termijn lijkt te werken, werkt op de langere termijn nogal eens averechts.
Joep Choy is een expert op het gebied van systemische interventies en organisatieontwikkeling. In zijn boek "De vraag op het antwoord" bespreekt hij methoden om conflicten in organisaties aan te pakken door systemische interventies, waarbij de onderlinge relaties en patronen binnen de organisatie centraal staan.
Virginia Satir was een pionier in de gezinstherapie. In "The New People making" presenteert ze haar visie op gezinsdynamiek en persoonlijke groei, waarbij ze technieken en oefeningen biedt om gezinsrelaties te verbeteren en persoonlijke ontwikkeling te stimuleren. Een relatief oud, maar zeker belangwekkend boek voor iedereen die werkt met mensen in gezinssystemen.
Hannah Ritchie is een onderzoeker en schrijver die zich richt op milieu en duurzaamheid. Ze biedt een optimistische kijk op de toekomst van onze planeet, door de voortgang en positieve ontwikkelingen op het gebied van milieu en duurzaamheid te belichten. Veel onderzoek, cijfers en getallen. Daar moet je je (soms) even doorheen zwoegen, maar verder een zeer leesbaar boek dat (vooral) van groot belang is. De kern van het boek is dat drie uitspraken tegelijkertijd waar zijn. Ten eerste: Het gaat niet goed met de wereld. Ten tweede: We moeten nog een hoop doen. Ten derde: Nog nooit wist de mensheid in korte tijd zoveel positieve veranderingen te bewerkstelligen als het gaat om het milieu.
Rob Wijnberg is een Nederlandse filosoof, journalist en oprichter van het online journalistieke platform De Correspondent. Hij staat bekend om zijn kritische benadering van de media en zijn focus op diepgravende en lange-termijn-journalistiek. In "Voor ieder wat waars" onderzoekt hij de rol van media en waarheid in de moderne samenleving, en biedt hij kritische reflecties op hoe informatie wordt geconsumeerd en verspreid. De kern van het boek? Dat ‘de waarheid’ tegenwoordig vooral een consumptie artikel is, waarmee veel bedrijven op een onethische manier geld verdienen.
Atul Gawande is een chirurg en schrijver. In "Being Mortal" onderzoekt hij de medische en ethische aspecten van ouderdom en het levenseinde, waarbij hij pleit voor een meer mensgerichte benadering van zorg. Na dit boek zal je kijk op het laatste deel van ons leven fundamenteel veranderd zijn. Dat deed het bij mij in ieder geval wel.
Michael Singer is een spiritueel leraar en schrijver. Dit boek vertelt zijn persoonlijke verhaal van overgave aan de stroom van het leven. Het eerste deel van het boek is een meeslepend betoog over hoe overgave je leven in een stroomversnelling kan brengen. Tegen het eind loopt het helaas wat weg in bijzaken. Maar laat dat je zeker niet weerhouden het te kopen en lezen. Het eerste tweederde deel van het boek is een openbaring.
Daniel Kahneman is een psycholoog en Nobelprijswinnaar. In "Ons feilbare denken" onderzoekt hij de twee systemen van denken die ons beslissingsproces beïnvloeden, en onthult hij de vele biases en fouten die ons denken beïnvloeden. Een heerlijk boek om te lezen, een mustread voor iedereen die geïnteresseerd is in de psychologie van de mens.
Sue Johnson is een klinisch psycholoog en pionier op het gebied van hechtingstheorie en relatietherapie. In "Houd me vast" biedt ze inzichten en technieken om emotionele verbindingen in relaties te versterken en conflicten op te lossen. Een goed geschreven, leesbaar boek voor iedereen die op een constructieve manier over zijn relatie na wil denken.
Taleb is een essayist en risicobeheerder. In "De zwarte zwaan" onderzoekt hij de impact van zeldzame en onvoorspelbare gebeurtenissen op onze wereld, en hoe we ons kunnen voorbereiden op het onverwachte. Een inhoudelijk belangwekkend boek met veel boeiende passages en inzichten. Helaas komt Taleb over als een nogal zelfgenoegzame, arrogante intellectueel, wat het boek soms onnodig langdradig en lastig leesbaar maakt. Maar ja, ook irritante mensen kunnen af en toe hele slimme dingen zeggen. Dus raad ik het boek toch aan.
In "Antifragiel" introduceert Taleb het concept van antifragiliteit, het vermogen van systemen om sterker te worden door stress en chaos, en biedt hij praktische inzichten om veerkrachtiger te worden in een onvoorspelbare wereld. Het inzicht in de wat Taleb antifragliteit noemt, is nauw verwant aan het gedachtegoed van Omdenken. In mijn boek ‘Huh?! De techniek van het omdenken’ wijd ik dan ook een paragraaf aan dit begrip. Wel is zijn boek net "Antifragiel", zoals zijn boek “De Zwarte Zwaan”, vaak onnodig complex en langdradig geschreven. En helaas is Taleb in dit boek soms net zo irritant als in zijn andere boeken. Maar ook hier geldt dat het boek desondanks zeer belangwekkend is.
Brené Brown is een onderzoeker en auteur die zich richt op kwetsbaarheid, moed en verbinding. In "Verlangen naar verbinding" bespreekt ze de kracht van menselijke relaties en hoe authentieke verbindingen ons leven kunnen verrijken. Als je geïnteresseerd bent in menselijke relaties is dit boek, evenals haar bekendste boek “Kwetsbaarheid”, een absolute must-read.
In "Kwetsbaarheid" onderzoekt Brené Brown de rol van kwetsbaarheid in ons leven en hoe het omarmen van onze kwetsbaarheid kan leiden tot meer moed, verbondenheid en creativiteit. Brené Brown verwierf wereldwijde bekendheid met haar TED Talk uit 2010, "The Power of Vulnerability", die miljoenen keren bekeken is. Ook aan aanrader om te bekijken, dus.
Dit boek zag ik toevallig liggen in een boekwinkel in Amersfoort en ik was meteen getriggerd door de titel. Erotische intelligentie? Huh?! Gekocht en er bleek een wereld van wijsheid en inzichten achter schuil te gaan. Inmiddels kent bijna iedereen Esther Perel wel dankzij haar optreden op TED en haar beroemde podcast. Dit boek is een absolute aanrader als het gaat om te begrijpen waarom langdurige relaties onderhouden zo moeilijk is; we verlangen in een relatie namelijk naar autonomie én verbinding. Tja. Probeer die maar eens beiden te vervullen. En toch kan dat...
Dacher Keltner is een psycholoog en expert op het gebied van emoties en sociaal gedrag. In "De mens is niet slecht" biedt hij een wetenschappelijke kijk op de menselijke natuur, waarbij hij benadrukt dat mensen van nature geneigd zijn tot mededogen en samenwerking. Het is naast een intelligent ook en vooral een lief, inspirerend en positief boek.
Voor mijn research voor het boek “Ik ben oké, jij bent een sukkel” was dit boek van Iacoboni een belangrijke bron. Marco Iacoboni is een neurowetenschapper die bekend is om zijn onderzoek naar spiegelneuronen. Een fascinerend boek om te lezen. Hoe komt het dat wij kunnen voelen wat een ander voelt? Wat maakt dat wij ons kunnen ‘verplaatsen’ in de ander? En wat gebeurt er dan precies? De aanwezigheid van spiegelneuronen in ons brein en hoe ze werken geeft fascinerende (eerste) antwoorden op deze vragen. Over spiegelneuronen zegt Vilayanur Ramachandran, een vooraanstaand neurowetenschapper: "Mirror neurons will do for psychology what DNA did for biology.” Kijk. Dat is nog eens een uitspraak.
Het inmiddels bijna 40 jaar geleden verschenen boek "De man die zijn vrouw voor een hoed hield" biedt diepgaand inzicht in de menselijke geest. Oliver Sacks slaagt erin zijn lezers mee te nemen op een reis door de complexe wereld van neurologische afwijkingen, waarbij hij een zeldzame combinatie van medisch inzicht en menselijkheid tentoonstelt. Zijn schrijfstijl is helder en toegankelijk, waardoor zelfs lezers zonder medische achtergrond de ingewikkelde materie kunnen begrijpen. Wat dit boek bijzonder maakt, is Sacks' vermogen om zijn patiënten als volwaardige individuen te presenteren, met hun eigen verhalen en persoonlijkheden, in plaats van ze te reduceren tot hun aandoeningen. Sacks' verhalen variëren van het ontroerende tot het bizarre, maar altijd met een diep respect voor zijn patiënten. Fascinerend om te lezen. Ook en misschien wel vooral in deze tijd.
Het stoïcisme ligt erg dicht tegen het gedachtegoed van het Omdenken. Het boek “Hoe word je een stoïcijn?” is wat dat betreft een goede eerste kennismaking met het stoïcisme. Massimo Pigliucci is een Italiaans-Amerikaanse filosoof en bioloog die bekend staat om zijn werk op het gebied van evolutionaire biologie, rationalisme en de moderne stoïcijnse filosofie. In dit boek verkent hij hoe de oude stoïcijnse filosofie in de moderne tijd kan worden toegepast. Hij biedt praktische adviezen en oefeningen om een stoïcijnse levenswijze te omarmen, gericht op het bereiken van innerlijke rust en veerkracht.
Adam Grant durf ik zonder enige twijfel één van mijn grote helden te noemen. Hij heeft alles wat ik waardeer in een schrijver; hij is kritisch, wetenschappelijk, geëngageerd, praktisch en vooral heel erg ‘down to earth’. Adam Grant is een Amerikaanse organisatie psycholoog, hoogleraar en bestsellerauteur. Hij is bekend om zijn onderzoek naar motivatie en betekenis op de werkplek. In "Hidden Potential" onderzoekt hij hoe mensen hun verborgen talenten en capaciteiten kunnen ontdekken en ontwikkelen.
Eric Abrahamson is een professor in management aan de Columbia Business School en David Freedman is een auteur en journalist. Hun gezamenlijke boek "De wet van de stimulerende wanorde" onderzoekt hoe ongeorganiseerde en chaotische situaties kunnen leiden tot innovatie en productiviteit. Ze betogen dat het omarmen van wanorde in plaats van het nastreven van perfecte orde kan helpen om creativiteit en probleemoplossende vaardigheden te bevorderen. Hoe bevrijdend is dat idee! Een fascinerend antigif voor iedereen die streeft naar perfectionisme, maakbaarheid en controle. Rafelrandjes zijn deel van het leven. Dat was zo, dat is zo en dat zal altijd zo blijven. Dat is geen probleem, dat is de bedoeling.
Dit is nou zo’n boekje dat ik zelf wel had willen schrijven. Maar ja, het is al geschreven :). Rolf Dobelli is een Zwitserse schrijver en ondernemer. In "De kunst van het heldere denken" biedt hij een verzameling van 52 denkfouten die vaak voorkomen in ons dagelijks leven en hoe we deze kunnen vermijden. Het boek is gebaseerd op inzichten uit de psychologie en gedragswetenschappen, en biedt praktische tips om beter en rationeler te denken. Lekker leesbaar, uit in een paar avonden en bij vlagen super grappig.
Jim Collins is een Amerikaanse auteur, hoogleraar en bedrijfsadviseur. In "Good to Great" onderzoekt hij waarom sommige bedrijven uitgroeien van goed naar uitstekend, terwijl anderen dat niet doen. Wat ik me herinner van het boek is (ik schrijf het even op uit mijn geheugen, dus ik citeer niet letterlijk): ‘Geef mij een perfecte spoorbaan, trein, dienstregeling, stations, alles goed geregeld, maar met waardeloos personeel wordt het helemaal niks. Geef mij aan de andere kant getalenteerde mensen en geef ze wat spoorrails en ze maken er wat geweldigs van.’ Of, om het simpel te zeggen, hoe goed mensen zijn is bepalend voor hoe goed je organisatie is. Na het verschijnen van het boek is er vanuit wetenschappelijk hoek aardig wat commentaar op de inhoud gekomen. Maar op mij had het destijds in ieder geval grote invloed; er is niks mis met waardering voor getalenteerde, ambitieuze mensen.
Ook Malcolm Gladwell is één van mijn helden. Hij is een Canadees journalist en auteur die bekend staat om zijn populaire wetenschap en sociologische boeken. In zijn boek "Uitblinkers" (originele titel: "Outliers") onderzoekt hij de factoren die bijdragen aan buitengewoon succes. Hij bespreekt onder andere het belang van oefening, culturele achtergrond en toeval in het bereiken van uitmuntendheid. Vooral dat laatste is interessant. Toeval als verklaring. Fascinerend.
“Sapiens” is zo’n boek waar opeens voor mijn gevoel iedereen het over had. Yuval Noah Harari is een Israëlische historicus en professor aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Wat Sapiens zo bijzonder maakt? Het is zo’n boek dat ‘alles’ wat de mensheid definieert bij elkaar pakt. Onze eeuwenlange geschiedenis, hoe wij onszelf hebben georganiseerd en vooral hoe ons vermogen om collectieve verhalen te maken en aan elkaar door te vertellen aan de basis stond van ons fascinerende succes als soort. Ik heb het ademloos gelezen. Van begin tot eind.
Roman Krznaric is een Britse filosoof en cultureel denker. In "De goede voorouder" verkent hij het concept van langetermijndenken en hoe we beslissingen kunnen nemen die gunstig zijn voor toekomstige generaties. Hij pleit voor een verschuiving van kortetermijndenken naar een meer duurzame en verantwoorde benadering van leven en beleid. Een belangwekkend, goed geschreven en vooral tot nadenken stemmend boek
Harville Hendrix en Helen LaKelly Hunt zijn experts in relatietherapie en co-auteurs van meerdere boeken over relaties. Van dit boek zijn wereldwijd meer dan twee miljoen exemplaren verkocht. Het biedt inzichten, technieken en adviezen die bedoeld zijn om relaties te verbeteren en te versterken aan de hand van Imago-therapie. Het boek helpt stellen om betere communicatie en begrip te ontwikkelen, met als doel een diepere en bevredigender verbinding te realiseren.
Hari is zo’n schrijver die echt goed non-fictie kan schrijven. Een kunst op zich. Want hoe draag je op een spannende manier informatie, inzichten en ook nog eens een overkoepelend idee over? Hari kan dat als geen ander.
Johann Hari is een Brits journalist en auteur, bekend om zijn kritische blik op maatschappelijke vraagstukken. In eerdere boeken, zoals Chasing the Scream, bracht hij verslag uit van de oorzaken van de wereldwijde drugsproblematiek. In Stolen Focus richt hij zijn onderzoek op de steeds grotere moeite om onze aandacht vast te houden. Een individueel en tegelijkertijd maatschappelijk probleem.
Als je jezelf wel eens afvraagt waarom je telefoon vaker je aandacht lijkt te hebben dan je gezin of werk, of als je merkt dat je moeite hebt om écht in het moment te leven, dan is dit boek een absolute aanrader. Het is confronterend, maar vooral zeer inspirerend.