Realiteit als bondgenoot

We zijn bij het grootbrengen van kinderen namelijk niet alleen. We beschikken over een sterke, onzichtbare bondgenoot. Hij is elke dag bij ons. Hij zal er ook altijd zijn, wat we ook doen. Zelfs als we zouden willen dat hij er niet is, is hij aanwezig. Hij is soms liefdevol, warm en weldadig, maar vaker genadeloos, onontkoombaar en pijnlijk confronterend. Soms zullen zelfs wij schrikken van zijn onbuigzaamheid ten opzichte van onze kinderen. Zijn lessen kunnen hard zijn en als er niet naar geluisterd wordt, zullen ze harder en harder worden. Net zolang tot we ze begrijpen. We hebben het hier niet over een religie, Hogere Macht of spirituele waarheid, we hebben het hier over de meest helende kracht die er in het leven is, zowel voor kinderen als volwassenen. Onze krachtigste bondgenoot is De Realiteit. De dingen zoals ze zijn. De werkelijkheid.

We hoeven onze kinderen niet alles te leren. Ze kunnen zelf leren. We hoeven ze niet eerst in een veilige, beschermde omgeving – op de crèche, op school of thuis – voor te bereiden op de harde werkelijkheid, zodat ze zich er daarna veilig in kunnen bewegen. We kunnen ze zelf laten ervaren wat de gevolgen van hun gedrag zijn. Natuurlijk gaat dat stapje voor stapje en moeten we ze daarin begeleiden en ook wij zullen daarbij moeten leren wat ze al wel en wat ze nog niet kunnen. Zo zal je als ouders van een klein kind, zodra het kan lopen, snel genoeg in de gaten hebben dat het handig is om voorwerpen die ze kapot kunnen maken buiten hun bereik te plaatsen en stopcontacten waar ze hun vingertjes in kunnen steken te beveiligen. Maar als je wilt dat ze leren lopen en rennen, dan hoort af en toe een blauwe knie erbij. Laten we zeggen, zolang ze niet verhongeren, verbranden of anderszins onherstelbare schade ondervinden: niet ingrijpen.

Kleuterklas

Als het gaat om kinderen kunnen loslaten, is de realiteit de perfecte bondgenoot. Als kinderen iets willen wat je als ‘lastig’ ervaart, kan je het ze verbieden, maar je kan het ook toestaan, zodat ze in de realiteit kunnen ervaren wat de consequenties van hun gedrag zijn. Niet uit machteloosheid of rancune – ‘Als je zonodig op kamers moet, dan ga je maar, maar je hoeft niet huilend op de stoep te staan, want we laten je er niet meer in’ – maar om het kind oprecht de ruimte te geven te onderzoeken wat de gevolgen zijn van zijn of haar gedrag. Met dat bewust laten ervaren van de consequenties van gedrag kan je bij kinderen al op zeer jonge leeftijd beginnen, zoals blijkt uit onderstaand verhaal van een kleuterjuf.

"Elke dag in mijn kleuterklas werd uitbundig gespeeld. Met glanzende ogen en dynamische bewegingen gingen de kinderen op in hun spel. Wanneer ik aankondigde dat we gingen opruimen, dan werd de groep plots lamlendig en zat met de duim in de mond moe te zijn. In een kringgesprek vroeg ik ernaar. Schrander zei de klassenoudste: 'Ja juffie, maar opruimen is zooo stom. En niet nodig. Want straks spelen we weer.' Deze overweging vond ik het experiment waard. Misschien had het kind gelijk. En dus ruimden we vanaf dat moment niet meer op. De eerste dagen waren de kinderen opgetogen en loodsten hun geschrokken ouders via erg smalle paadjes door de zooi. We konden geen kring meer maken door ruimtegebrek. Als een sneeuwruimer moest je je begeven van de ene naar de andere plek. Zelfs mensen van buiten de school kwamen kijken! Maar na vier dagen begonnen kinderen vanzelf op te ruimen. Ze waren klaar met de troep en sindsdien hoorde ik deze groep nooit meer een weerklank uiten, wanneer ik af en toe voorstelde, dat we met z'n allen gingen opruimen."

Kinderen en jongeren kunnen vaak verrassend goed reflecteren op hun gedrag. Dat hoeven wij niet voor hen te doen. Als we ons er niet te veel mee bemoeien, hoeven wij hun niet te vertellen wat wel en niet werkt, maar zullen ze dat op hun eigen manier doen. Door hun grenzen en mogelijkheden te mogen onderzoeken, zullen zij zichzelf kunnen opvoeden. En dat doen ze vaak stukken beter dan we denken. Zelfs al op zeer jonge leeftijd.

Heb jij ook een omdenkverhaal?

Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!