Oplossen versus omdenken
Fietsenmerk VanMoof is de laatste tijd veel in het nieuws vanwege hun faillissement. Dat deed ons denken aan een verhaal over dit bedrijf dat jullie vaak naar ons stuurden. Een verhaal dat op het eerste oog een mooi staaltje omdenken lijkt. Toch is dat het niet...
Beschadigde fietsen
Nederlandse fietsfabrikant VanMoof had een probleem. Ze leverden hun peperdure en hypermoderne fietsen ook in de Verenigde Staten, maar kregen helaas vaak klachten van klanten dat hun fiets beschadigd was. Blijkbaar werd er onderweg niet voorzichtig genoeg omgegaan met de in een grote kartonnen doos verpakte fietsen. Ze wisten dit probleem met een heel creatieve oplossing te laten verdwijnen. Vanaf nu worden VanMoof fietsen verpakt in een grote kartonnen doos met daarop een afbeelding van een gigantische flatscreen tv. Het aantal klachten over beschadigde fietsen nam onmiddellijk met maar liefst 80% af. Blijkbaar begrijpt iedereen dat je met een televisie voorzichtig moet doen, maar werd er met de fiets nogal hardhandig omgegaan.
Omdenken of oplossen?
Veel mensen stuurden ons dit verhaal als voorbeeld van omdenken. Maar het is een creatief staaltje oplossen. Er is geen nieuwe mogelijkheid gecreëerd. Bij VanMoof willen ze niet méér van het probleem. Ze wilden dat de hardhandige behandeling van hun pakketten zou stoppen. Ze hebben wel goed naar de feiten gekeken en buiten de gebaande paden gedacht om tot een heel verfrissende en originele oplossing te komen. Het probleem is verdwenen. Opgelost.
Beschadigen graag!
Exact hetzelfde probleem is door het Noorse ontwerpbureau Skrekkøgle wél omgedacht. Zij verstuurden ook regelmatig kwetsbare producten vanuit hun studio en ook dat ging lang niet altijd goed. Maar in plaats van hun spullen inpakken in steeds meer lagen bubbeltjesplastic, ze beplakken met waarschuwingsstickers of klagen bij de postbedrijven, lieten ze zich inspireren door wat zij "de lichtzinnige omgang met pakketten" noemen.
Ze bedachten Post Post, een aluminium kunstwerk dat in een dunne envelop verstuurd wordt vanuit Oslo en waarbij het de bedoeling is dat de postbode nietsvermoedend het echte kunstwerk creëert. Afhankelijk van hoe er met de envelop omgesprongen wordt, zal de sculptuur licht gedeukt of flink toegetakeld zijn. Zo ontstaat er een uniek en onvoorspelbaar kunstwerk. De enveloppen werden beplakt met stickers met teksten als 'Just don't care' en 'Handle with despair' om de bezorgers nog extra aan te sporen vooral niet te voorzichtig met dit poststuk om te gaan.
Don’t handle with care
Ook kunstenaar Walead Beshty maakte gebruik van dit principe. Hij ontwierp zijn werken, die hij verscheepte naar tentoonstellingen en galerieën in de hele VS, juist om te breken.
Het ging daarbij om glazen objecten die naadloos in FedEx-verzenddozen van standaardformaat pasten. Dat die objecten tijdens het vervoer verbrijzelden, was niet alleen de bedoeling, maar zelfs voorwaarde voor het ontstaan van de werken. De koeriers deden daarbij onbedoeld dienst als assistent van de kunstenaar. En de verbrijzelde sculpturen, met titels waarin verzenddatum, trackingnummer en doosgrootte worden vermeld, zijn inmiddels beroemd.
Dit zijn beide mooie voorbeelden van omdenken. Hier is gooi- en smijtwerk met post wél de bedoeling geworden. Je wilt meer van het probleem! Er is, dankzij de hardhandigheid van postbezorgers, een nieuwe mogelijkheid gecreëerd.
Maar goed, wat heb je nou aan het verschil tussen oplossen en omdenken? Waarom is dat van belang?
Omdenkmatrix
In het boek 'Zoals verwacht loopt alles' anders beschrijft Berthold Gunster het omdenken gedachtegoed in de vorm van een matrix. Die matrix biedt je vier verschillende manieren waarmee je op een voor jou bevredigende manier met een probleem om kunt gaan. Op de ene as staan de feiten, op de andere as de verwachtingen. Beide kun je veranderen of laten voor wat ze zijn.
Oplossen lijkt eenvoudig. Gewoon zorgen dat je de feiten aanpast aan je verwachting en klaar is Kees. En soms lukt het je, net als VanMoof, om dat op een originele en creatieve manier te doen.
Bij loslaten gebeurt het tegenovergestelde van oplossen: je kunt de feiten niet veranderen, maar je kunt wél je verwachtingen bijstellen. Ook dat kan een zeer bevredigende manier zijn om met een probleem om te gaan. Als het lukt, is je probleem, net als bij oplossen, verdwenen.
Dan waarnemen. De lastigste van de vier waar we je later graag wat meer over vertellen. Je hebt een probleem, maar je kunt de feiten niet veranderen én je kunt of wilt je verwachting niet loslaten of aanpassen. Wat dan? Het probleem blijft bestaan. Je hebt een probleem en je kunt nou eenmaal niet anders dan accepteren dat je een probleem hebt. Je neemt het probleem voor waar aan.
Maar als het je lukt - net als de kunstenaars uit het voorbeeld - om zowel de feiten als je verwachtingen aan te passen, dan heb je een probleem omgedacht. Er is een nieuwe mogelijkheid ontstaan, iets dat er zonder het probleem nooit was geweest.
Wat het probleem ook is, je hebt altijd een keuze.
Wat heb ik hier aan?
Oké, nu hebben we dus een matrix. Er zijn blijkbaar vier verschillende manieren om met een probleem om te gaan. Maar wat hebben we daar nou eigenlijk aan? Naar onze overtuiging erg veel. Weten wat bij een bepaald probleem de beste benadering is, is van groot belang. Als je de verkeerde benadering kiest – als je bijvoorbeeld probeert iets op te lossen waar je geen invloed op hebt, of je probeert wanhopig iets los te laten terwijl je dat diep vanbinnen helemaal niet wilt – wordt het probleem alleen maar groter. In zo’n geval is het alsof je met een schroevendraaier probeert te timmeren. Het werkt niet. Of averechts.
Door te werken met de matrix word je – zo zul je merken – geduldiger, effectiever en (vooral) veel creatiever. Door bij een probleem niet in paniek te raken en eerst zowel de feiten als je verwachtingen nauwgezet te onderzoeken, zul je merken dat je veel meer invloed hebt op een probleem dan je denkt. Het is zoals een jongen van negen tijdens het spelen van het omdenkspel voor kinderen treffend opmerkte: ‘Wat het probleem ook is, je hebt altijd een keuze.’
Over deze matrix is nog veel meer te vertellen. Daarom schreef Berthold er ook een boek over: Zoals verwacht loopt alles anders. Hebben we je nieuwsgierig gemaakt? Koop, luister of leen dat boek en duik er verder in.
Heb jij ook een omdenkverhaal?
Iedere zondag lees je op deze website een Omdenkverhaal. Kom je zelf zo'n verhaal tegen? Bijvoorbeeld in de krant, op je werk, thuis of online. Of heb je zelf iets omgedacht dat perfect past tussen alle Omdenkverhalen op deze website? Laat het ons dan vooral weten, want we zijn altijd op zoek naar fraaie voorbeelden. Mail jouw verhaal of tip naar contact@omdenken.nl. Dank je wel!
