Han van Meegeren

Kunstschilder Han van Meegeren bevond zich vlak na WO II in een uiterst lastig parket. Hij werd ervan beschuldigd tijdens de oorlog met de Duitsers gecollaboreerd te hebben. Zo zou hij voor veel geld kunstwerken aan Reichsmarschall Hermann Göring hebben verkocht. De beschuldigingen klopten. Van Meegeren woonde dankzij het geld wat hij aan de Duitsers verdiend had in een kast van een huis in Amsterdam. Met een bekentenis dreigde hij niet alleen zijn geld maar ook zijn leven te verliezen. Op collaboratie stond immers de doodstraf. Toch kantelde deze penibele situatie na enige tijd in het voordeel van Van Meegeren.

Wat was namelijk het geval? Van Meegeren had zich gedurende zijn hele carrière als kunstschilder gespecialiseerd tot meestervervalser. De werken die hij voor veel geld aan de Duitsers had verkocht, waren voortreffelijk nagemaakte Vermeers. Van Meegeren biechtte de vervalsing op aan de autoriteiten in de hoop minder zwaar gestraft te worden. Het bizarre was echter dat de vervalsingen zo onvoorstelbaar goed waren, dat de autoriteiten hem in eerste instantie niet geloofden. Ze waren er van overtuigd dat hij het verhaal van de vervalsingen verzonnen had, om niet als ordinaire kunsthandelaar en collaborateur veroordeeld te worden. Omdat Van Meegeren echter voet bij stuk hield de schilderijen toch écht zelf gemaakt te hebben, gaven ze hem een kans zijn onschuld te bewijzen.

Van Meegeren liet zich opsluiten in het pand van de Kunsthandel Goudstikker (toen in gebruik bij het Militair Gezag) en schilderde daar onder toezicht nog een vervalsing: Christus in de Tempel. Nadat de autoriteiten overtuigd waren van de ongekende kwaliteiten van Van Meegeren als vervalser en erkenden dat ook de Vermeer die Göring gekocht had een vervalsing moest zijn, trokken ze de conclusie dat Van Meegeren niet met de Duitsers had samengewerkt, maar ze had opgelicht. Wat was daarvan het gevolg? Van Meegeren kreeg een lichte straf en staat sindsdien bekend als de man die Duitsers een mooi kunststukje geflikt had. Dankzij deze omkering was Van Meegeren in één klap veranderd van collaborateur tot verzetsheld.

Overigens. De bekendheid van Van Meegeren als meestervervalser nam na WO II dusdanig grote vormen aan, dat zijn vervalsingen steeds meer geld waard werden. Wat was daarvan het gevolg? Dat sommige kunstschilders Van Meegeren`s vervalsingen op hun beurt vervalsten en voor veel geld verkochten als een `originele vervalsing van Van Meegeren`.

Berthold Gunster

9 oktober 2011