Anders dan anders

Op De Wijde Wereld in Uden hebben ze een andere vorm van basisonderwijs gevonden. Een aantal dingen pakken ze daar anders dan anders aan.

Allereerst is het hele idee van een vaste leraar die alle vakken geeft losgelaten. De kinderen hebben niet meer één juf of meester voor alles, maar verschillende leraren voor verschillende vakken. Leraren die zich voornamelijk richten op het geven van taal- en rekenlessen worden bijgestaan door allerlei professionals die bijvoorbeeld sport, kunst, ontspanning, muziek, dans en drama voor hun rekening nemen. Denk aan een mindfulness-coach, een gymdocent, een yogajuf en een kunstenaar die creatieve lessen geeft.

Daarnaast is ook de fysieke indeling van de school anders. Niet alleen maar vaste lokalen per klas, maar ook open leerruimtes die op verschillende manieren gebruikt kunnen worden. En niet alleen door kinderen in de basisschoolleeftijd, maar ook daarvoor al. Want de opvang en het onderwijs zitten er onder één dak, kinderen van 0 tot 12 allemaal bij elkaar.

Nu is dat niet per se heel nieuw en innovatief, want de zogenaamde kindcentra met "de doorlopende leerlijn" vind je inmiddels op veel plekken in Nederland. Net als scholen met leerpleinen. Maar in Uden gaan ze nog een stapje verder. De opvang en het onderwijs delen namelijk hun medewerkers en er wordt veel samengewerkt.

Maar ook hier gaan ze weer een stapje verder. Niet alleen de medewerkers zijn gemixt, maar ook de budgetten. Daardoor komt er geld vrij om de genoemde professionals in te huren en wordt het schoolteam een stuk flexiber. Zo wordt de continuïteit van de lessen gewaarborgd en heeft de vaste juf of meester tijd om bijvoorbeeld kind- of oudergesprekken en nakijkwerk gewoon binnen schooluren te doen. Zoals het hoort, maar helaas heel vaak niet gaat.

Juf Merel van groep 6 vertelt aan het Brabants Dagblad dat ze nu de kindgesprekken kan voeren tijdens schooltijd terwijl haar klas les krijgt van een kunstenaar of de buurtsportcoach. Uren die zij hard nodig heeft voor al die extra taken die je erbij krijgt als leerkracht.

Spelen én leren

Wat leveren al deze veranderingen bij elkaar op? De Wijde Wereld noemt het zelf een speelleercentrum. Kinderen van 0 tot 12 jaar kunnen er de hele dag terecht. Onderwijs, opvang en BSO lopen gedurende de dag door elkaar. Leren en spelen wisselen elkaar af. Grote klassen maar kleine leergroepen. Die groepen zijn afhankelijk van wat je doet. Want sporten gaat prima met dertig kinderen tegelijk, maar als je moet gaan rekenen gaat dat veel beter in kleinere groepen die op hetzelfde niveau zitten. En dan 's middags allemaal samen genieten een warme lunch. 1 + 1 = 6.

Tachtig mensen vullen het rooster voor ongeveer 500 kinderen. Een behoorlijke luxe, erkent directeur Angela Verstraten in het Brabants Dagblad. "Maar dit is wél de toekomst. Hier doet iedereen doet waarin hij of zij het beste is." En wie mag dat betalen? Financieel werkt deze formule doordat ouders ook drie dagen BSO afnemen en De Wijde Wereld dit geld op één grote hoop gooit om de opvang én het onderwijs voor de kinderen te regelen. Dat is natuurlijk niet voor iedere ouder weggelegd, dat realiseren ze zich in Uden ook. Desondanks is er een lange wachtlijst.

Scootmobieloplossing

In ons boek Zoals verwacht loopt alles anders geven we meer voorbeelden van hoe je een probleem kunt oplossen door een beperkende verwachting los te laten. We noemen dit een scootmobieloplossing, vernoemd naar de schoonvader van Berthold Gunster, opa Piet. In zijn boek schrijft hij:

"Opa Piet kampte op latere leeftijd meer en meer met zijn gezondheid. Lopen ging tot zijn grote ergernis steeds moeilijker. Omdat hij enorm van vakanties kon genieten, betekende dit een grote beperking. Vanaf een bepaald moment konden alleen nog maar die vakanties of uitstapjes georganiseerd worden waarbij er maximaal steeds zo’n 100 meter overbrugd hoefde te worden. In de loop der jaren werd het probleem steeds groter, en hij werd steeds gefrustreerder. Waarom? Hij had een beeld van zichzelf in zijn hoofd dat hij nog steeds de wereld kon bereizen. Hij verwachtte dat hij dat al lopend zou kunnen doen. Het was een feit dat dat niet meer kon. En dus voelde hij zich klem zitten tussen feit en verwachting. Probleem, dus. Uiteindelijk kon hij niet anders dan die verwachting loslaten – een besef dat gepaard ging met pijn en frustratie.

Wat was echter het gevolg van het loslaten van deze verwachting? Dat hij vrijwel onmiddellijk daarna kon besluiten een scootmobiel te kopen. Al snel bleek zijn scootmobiel – die hij liefkozend ‘mijn karretje’ noemde – een prima oplossing voor zijn probleem: hij en zijn vrouw konden weer samen op pad, zijn snelheid en actieradius waren zelfs groter dan die van andere toeristen, hij kreeg een speciale behandeling bij nogal wat attracties en hij kon fluitend alle spullen van hem en zijn vrouw vervoeren. Soms kun je een probleem dus – vrij makkelijk – oplossen, als je eerst een beperkende verwachting hebt losgelaten.

Het aardige is: tijdens het schrijven van dit boek kwamen we vele voorbeelden tegen die dit model volgden: eerst werd een beknellende verwachting losgelaten, daarna kon al snel een vrij gemakkelijke oplossing gevonden worden. Zo is een kennis van ons gewend om op dezelfde tijd te gaan slapen als haar partner. ‘Zo doe je dat nou eenmaal.’ Het probleem is alleen dat hij structureel om halfzes op moet staan, waardoor zij vroeg wakker wordt, niet meer kan slapen en de rest van de dag moe is. Hoe dit op te lossen? Door de verwachting samen op hetzelfde tijdstip naar bed te gaan los te laten. Dus besluit ze op een dag vroeger naar bed te gaan. Alleen. Dan maar iets minder ‘gezellig’. Oplossen door los te laten. Heb je een partner die snurkt? Laat de verwachting los om in één ruimte te slapen. Slaap apart. Als het moet dubbelwandig. Wordt je gehoor minder op je veertigste? Laat het idee los dat alleen oude mensen gehoorapparaten dragen en koop er een en geniet van je ‘nieuwe oren’."

En dit geval: Last van lerarentekort? Laat het idee van een vaste juf of meester in een vaste klas los en neem er een veelzijdig team van professionals voor in de plaats. Laat het idee van eerst naar school om te leren en dan naar de BSO om te spelen los en gooi alles door elkaar. Want waarom zou je vasthouden aan iets dat niet werkt?